ئامانجە
شاراوەكانی
پشت ھەراوھوریای
نابووتی
بانكەكان و
سیخوڕیی
دەزگەی سخوڕیی
سەرتاسەریی
"نەتەوەیی"
ئەمەریكا (NSA)
ھەژێن
٧ی
نۆڤەمبەری
٢٠١٣
چەند
ساڵ
لەمەوبەر،
كاتێك كە چەند
بانكێك وەك
بلقی سەرئاو
تەقین،
دەزگەكانی
راگەیاندنی
دەوڵەتان و
كۆمپانییە
جیھانخۆرەكان،
لە نەیارانی
سەرمایەداری
فرەتر كەوتنە
زاقكردنەوەی
پرسەكە و شەو
و ڕۆژ چركە
چركە بەگوێماندا
دەدرا،
سەرەنجامەكەی
تەنیا
كۆمەلێك ڕیفۆرم
بوو بە
قازانجی
دەوڵەتان و
كۆمپانییەكان
و
لێسەندنەوەی
دەسكەوتە
ئابووریی و كۆمەڵایەتییەكان
بوو لە
كرێكاران و
جوتیاران و
فەرمانبەران
و خوێندكاران
و خانەنشینان
و بێكاران.
ئەو
كات من بە
پێچەوانەی
زۆرێكەوە لەو
بڕوایەدابووم،
ئەگەر
بەڕاستی
پرسێك ھەڕەشە
لە داھاتووی
سیستەمی
سەرمایەداری
بكات، ھیچ كات
ماسمیدیا
ھێندە زاقی
ناكاتەوە،
بەڵام بەدڵنیاییەوە
كۆمەڵێك
ئامانجی
شاراوە لەپشت
ئەم ھەراوھوریایەوەن،
كە خزمەت بە
پتەوتركردنی
سیستەمەكە
دەكەن.
ئێستاش
لەبارەی پرسی
سیخوڕیی
دەزگەی سخوڕیی
سەرتاسەریی
"نەتەوەیی"
ئەمەریكا
(NSA)
بەسەر
تەواوی
جیھانەوە
ئاوای
دەبینم، ئەوەندەی
ماسمیدیا
گرنگی بەو
پرسە دەدات،
ئەوەندە
میدیای
دژەتەوژم
گرنگی
پێنادات. بە
بۆجوونی من،
دونیای
ئینتەرنێت
بەو جۆرەی كە
پاگەندە
دەكرێت،
لەژێر
كۆنترۆڵی
دەوڵەتان و
دزگە سیخوڕییەكاندا
نییە و ساڵانی
ڕابوردووش
چەند جار
بینەری
ھاككردنی
دەزگەی
سیخورێی و سەربازیی
ئەمەریكای
كەڵەگای
جیاھن بووین،
ھەڵبەتە
لەلایەن
دەوڵەتانەوە
نا، بەڵكو
لەلایەن چەند
ھاكەرێكی
ڕووتەڵەوەی
بەرھەڵستیكارەوە..
من
ھیچ گومانم
لەوە نییە، كە
سەرمایەداری
لە ڕووی
ئابوورییەوە
لە
قەیراندایە،
بەڵام ھەڵای
چەند ساڵی
رابوردوو،
قۆستنەوەی
ئەو پرسە بوو،
بۆ ھێرشكردنە
سەر
دەستكەوتە
ئابووریی و
كۆمەڵایەتییەكانی
چینەكانی
خوارەوە؛ باشترین
نموونەش
پەلاماری
مووچە و پشووی
ساڵانە و
دەستكەوتە ئابووریی
و
كۆمەڵایەتیەكانی
دیكە خەڵكی یۆنان
بوو، كە لەچاو
ھەموو
وڵاتانی
ئەوروپی و ئەمەریكا،
باشترین
مووچە و
كەمترین
ماوەی كار و
زۆرترین
پشووی ساڵانە
و بەرزترین
خانەنشینییان
ھەبوو،
ھەروەھا
ڕەوایەتیدان
بوو بە نیوەكاری
و كاری كاتی و
كاری [یەك سات
بە یەك یۆرۆ/
پاوند] و
كۆمەلێك شتی
دیكە، كە بەبێ
ڕووداوی نابووتبوونی
چەند
لكەبانكێك،
نەیاندەتوانی
بەسەر خەڵكدا
بیانسەپێنن.
ھەروا
ھیچ گومانم
لەوە نییە كە
ئەمەریكا سیخوڕی
بەسەر
جیھانەوە
دەكات و ھەموو
دەوڵەتانیش
بە
فەرمانداریی [حكومەتە]
گەڕەكەی
ھەرێمی
كوردستانیشەوە
سیخوڕیی
بەسەر
بەكاربەرانی
ئینتەرنێت و
تەلەفۆن و
تەنانەت
شەونشینی
ماڵانیشەوە
دەكەن. بە
بۆچوونی من،
بۆ كەسانی
ھوشیار و
بەرھەڵستیكار
و دژەدەوڵەت،
ئەمانە
ھەموویان ھیچ
نین و
ناشتوانن
ببن، چونكە
كەسانێك كە
بڕیاریانداوە
لە ڕیزی
خەباتی
جەماوەریی و
كۆمەڵایەتیی
چینە ڕەنجخوراوەكانی
كۆمەڵگەدا
دژی سیستەمی
سەرمایەداریی
خەباتبكەن،
ھیچ پیلان و
تیرۆرێكیان
نییە تاكو
بیشارنەوە یا
بە دزییەوە
بیكەن، ئەوان
بە ئاشكرا دژی
سەرمایەداری
بانگەوازدەكەن
و ڕۆژانە لە
خەباتی گەڕەك
و فێرگە و كارگە
و ناوچەكاندا
خەباتدەكەن و
كار بۆ
ھەڵگێڕانەوەی
خشت بە خشتی
سیستەمی دژە
مرۆیی
سەرمایەداری
دەكەن. بەڵام
دەكرێت كەسان
و گروپانێك
ھەبن، كە بەم
ھەرایە
ترسیان
لێبنیشێت،
كەسانێك كە
نیازی
جێگرتنەوەی
دەسەڵاتداران
و سیستەمە
نەگریسەكەی
سەرمایەداییان
ھەیە، ئەوانەش
خەباتكارانی
جەماوەریی و
كۆمەڵایەتیی
نین، بەڵكو تەنیا
ڕامیاران پارتە
دەسەڵاتخوازەكان
و
جەنەراڵەكانن.
ھەڵبەتە
من ئامانجم،
كەمگرتن و
گوماندروستكردن
لەسەر
پەردەھەڵماڵینەكانی
'ئێدوارد
سنۆودان'
لەمەڕ
سیخوڕیی
ئەمەریكا، نییە،
بەڵكو
دەمەوێت بڵێم
كە سەروەرانی
سەرمایەداری تاكتیكی
چۆنیەتی
بەرەنگاربوونەوە
و بەرگرتن بە
بزووتنەوە
دژەتەوژمەكانیان
گۆڕیوە و
لەجیاتی
لێدانی
ڕاستەوخۆ،
ھەوڵی
دەستەمۆكردن
و بەكاربردنی
میدیایی لە
قازانجی
خۆیان دەدەن.
ئەگەر سەرنجی
ڕاپەڕینەكانی
وڵاتانی
باكووری
ئەفەریكا و
خۆرھەڵاتی
ناوین بدەین، ئەوا
بە ئاشكرا
كارایی و
ئامادەبوونی
ئەو
تاكتیكەمان
بۆ
دەردەكەوێت؛
لە كاتێكدا كە
ئەمەریكا و
نێوەندە
جیھانییەكانی
وەك بانكی
جیھانی و
سندووقی
دراوی نێودەوڵەتی
و یوئێن و
ڕێكخراوە
بەناوی
كۆمەككارییەكان
لە
ڕووداوەكاندا
بەتایبەت
ئەوەی كە لە
ڕاپەڕینی
جەماوەریی خەڵكی
تونس خافڵگیردەبن،
لە ڕاپەڕینی
جەماوەری
'میسر'دا ھەموو
ھێز و توانای
خۆیان بۆ
گەورەكردن و
زاقكردنەوەی
ئیخوانەكان
دەدەن، لە
لیبیا
بیانووی لەشكركێشیی
دەستەبەردەكەن
و لە یەمەن و
بەحرێن، پرسی
دووبەرەكی سوننە
و شیعە
زاڵدەكەن و
گڵۆپی سەوز بۆ
لەشكركێشیی
پاشایەتی
سعودیە ھەڵدەكەن
و لە سوریە بە كۆمەكی
دەوڵەتی
توركیە و
سعودیە،
ڕاپەڕینەكە
وەردەگۆڕنە
جەنگی
میلیشییایی
بەرامبەر
ڕژێمی بەعس و
جەنگی
نێوخۆیی
بەرامبەر
ناوچە
كوردنشینەكان
و شارۆچكە
ئازادە
عەرەبنشینەكان
بەرپادەكەن و
جارێكی دیكە
لە میسر ھاتنەسەرشەقامی
ملیۆنیی
جەماوەری
ڕاپەڕیو
بەرامبەر
دەسەڵاتی
ئیخوانەكان،
دەزگەی سەربازیی
دەخەنەگەڕ و
كودەتا
بەرپادەكەن،
لە ھەرێمی
كوردستانیشدا
پاش
ناڕەزایەتی و
خۆپیشاندانەكانەكانی
ساڵی ٢٠٠٥ و
٢٠٠٦، بە
ھاریكاریی
خودی
تاڵەبانی و
نەخشەكێشیی
ئەمەریكا و
دەزگە
سیخوڕییە جیھانییەكان
لەژێر
دێوجامەی
ڕێكخراوی
كۆمەككەر و (NGO) لە
ناوچەكەدا،
بۆ دەستەمۆكردنی
بزووتنەوەی
گۆڕانخوازیی
جەماوەریی لە
ھەرێمی
كوردستاندا،
كۆمپانیای
وشە و لیستی
بەناو "
گۆڕان"
قوتدەكەنەوە
و ھەروەھا لە
ساڵیادی ١٧ی
شوباتدا،
بەكرێگیراوانی
دەزگەی
زانیاریی و
پاراستن
دەكەونە
خۆئامادەكردن
بۆ دەستەمۆكردنی
ھەر
ھاتنەوەمەیدانێكی
جەماوەریی و
دەخوازن وەك
٣ی جولای ٢٠١٣
لە میسر،
خۆیان بۆ
لەباربردنی ھاتنەوەمەیدانی
جەماوەر،
دەستپێشكەریی
بكەن. ئەمە
ئەو تاكتیكە
نوێیەیە كە
سەرلەشكرانی
نەزمی كۆن
"نوێ"ی
سەرمایەداریی
لە ئێستادا
پەنایان بۆ
بردووە و
دەیگرنەبەر و
سەركەوتن و
پاشەكشێپێكردنی
وەھا
تاكتیكێكی
جیھانیش،
تەنیا بە
چۆنیەتی
كاردانەوەی
خەباتكارانی
بزووتنەوە
كۆمەڵایەتییەكانەوە
پەیوەستە؛ بە
دژە تاكتیكی
ڕەوتی
دژەتەوژمەوە
پەیوەستە و
ئەگەر بە
وریاییەوە
لەتەكیدا
مامەڵەنەكرێت
و لە خەباتی
ڕۆژانەی
جەماوەرییدا
زەمینەی كۆمەڵایەتیی
بۆ
پووچەڵكردنەوەی
لەبارنەكرێت،
ئەوا زۆرێك لە
ھەوڵەكان بە
قازانجی
پاراستن و
مانەوەی
سیستەمی
مشەخۆریی و
سەروەریی چینایەتی
تەواودەبن،
ھەروەك چۆن تا
ئێستا لە تونس
و میسر و
لیبیا و سوریە
و عیراق بە
ھەرێمی
كوردستانیشەوە
لە قازانجی
ڕامیارییەكانی
نیئۆلیبرالیزم
و
پەلھاویشتنە
ئابوورییەكانی
بازارئازاد
تەواوبووە .
Amance şarawekanî pişt herawhuryay nabûtî bankekan û sîxurrîy dezgey sxurrîy sertaserîy "neteweyî" emerîka (NSA)
Hejên
7î
novemberî 2013
Çend
sall lemewber, katêk ke çend
bankêk wek bilqî seraw teqîn,
dezgekanî rageyandinî dewlletan û kompanîye cîhanxorekan, le neyaranî sermayedarî fretir kewtne zaqkirdnewey pirseke û şew û roj çirke çirke
begwêmanda dedra, serencamekey tenya komelêk rîform bû be qazancî dewlletan
û kompanîyekan û lêsendnewey
deskewte abûrîy û komellayetîyekan bû le krêkaran û cutyaran û fermanberan û xwêndkaran û xanenşînan û bêkaran.
Ew kat min be pêçewaney zorêkewe lew birrwayedabûm,
Êstaş
lebarey pirsî sîxurrîy dezgey sxurrîy sertaserîy "neteweyî" emerîka (NSA) beser tewawî cîhanewe
away debînim, ewendey masmîdya gringî bew pirse dedat,
ewende mîdyay djetewjim gringî pênadat. Be bocûnî min, dunyay înternêt bew corey ke
pagende dekrêt, lejêr kontrollî dewlletan û dizge sîxurrîyekanda nîye û sallanî raburdûş çend car bînerî hakkirdnî dezgey sîxurêy û serbazîy emerîkay kellegay cyahin bûyn, hellbete
lelayen dewlletanewe na, bellku lelayen
çend hakerêkî rûtellewey berhellsitîkarewe..
Min hîç gumanim lewe
nîye, ke sermayedarî le rûy abûrîyewe le qeyrandaye, bellam hellay çend
sallî raburdû, qostnewey ew pirse
bû, bo hêrişkirdne
ser destkewte abûrîy û komellayetîyekanî çînekanî xwarewe; baştirîn nmûneş pelamarî mûçe û pşûy sallane û destkewte abûrîy û komellayetyekanî dîke xellkî yonan bû,
ke leçaw hemû wllatanî ewrupî
û emerîka, baştirîn mûçe û kemtirîn mawey kar û zortirîn
pşûy sallane û beriztrîn xanenşînîyan hebû, herweha rewayetîdan
bû be nîwekarî û karî katî û karî
[yek sat be yek yoro/ pawnid] û komelêk ştî dîke, ke bebê
rûdawî nabûtbûnî çend lkebankêk, neyandetwanî beser xellkda byansepênin.
Herwa
hîç gumanim lewe nîye ke
emerîka sîxurrî beser cîhanewe dekat û hemû dewlletanîş
be fermandarîy [hkumete] gerrekey herêmî kurdistanîşewe sîxurrîy beser bekarberanî înternêt û telefon û tenanet şewinşînî mallanîşewe deken. Be boçûnî min, bo kesanî huşyar û berhellsitîkar û djedewllet, emane hemûyan hîç
nîn û naştwanin
bbin, çunke kesanêk ke birryaryandawe
le rîzî xebatî cemawerîy û komellayetîy çîne rencxurawekanî komellgeda djî sîstemî sermayedarîy xebatbken, hîç pîlan û tîrorêkyan nîye taku bîşarnewe
ya be dzîyewe bîken, ewan be aşkra djî sermayedarî bangewazdeken û rojane le xebatî gerrek û fêrge û karge û nawçekanda xebatdeken û kar bo hellgêrranewey xişt be xiştî sîstemî dje mroyî
sermayedarî deken. Bellam dekrêt kesan
û grupanêk hebin, ke bem heraye
tirsyan lêbnîşêt, kesanêk ke nyazî
cêgirtnewey desellatdaran û
sîsteme negrîsekey sermayedayyan heye, ewaneş xebatkaranî cemawerîy û komellayetîy nîn, bellku tenya
ramyaran parte desellatixwazekan
û cenerallekanin.
Hellbete
min amancim, kemgirtin û gumandrustkirdin leser perdehellmallînekanî 'êdward snowdan' lemerr sîxurrîy emerîka, nîye, bellku demewêt
bllêm ke serweranî sermayedarî taktîkî çonyetî berengarbûnewe û bergirtin be bzûtnewe djetewijmekanyan gorrîwe û lecyatî lêdanî rastewxo, hewllî destemokirdin û bekarbirdnî mîdyayî le qazancî xoyan deden.
Eger sernicî raperrînekanî wllatanî bakûrî eferîka û xorhellatî nawîn bdeyn, ewa
be aşkra karayî û amadebûnî ew taktîkeman
bo derdekewêt; le katêkda ke emerîka
û nêwende cîhanîyekanî wek bankî cîhanî
û sindûqî drawî nêwdewlletî û îwên û rêkixrawe benawî komekkarîyekan le rûdawekanda betaybet ewey ke
le raperrînî cemawerîy xellkî tunis xaflligîrdebin,
le raperrînî cemawerî 'mîsr'da hemû hêz
û twanay xoyan bo gewrekirdin û zaqkirdnewey îxwanekan deden, le lîbya byanûy leşkirkêşîy desteberdeken û le yemen û behrên, pirsî dûberekî
sunne û şî'e zalldeken û gllopî sewz bo leşkirkêşîy
paşayetî s'udye helldeken û le surye be komekî dewlletî turkye û s'udye, raperrîneke werdegorrne cengî mîlîşîyayî beramber rjêmî be'si û cengî nêwxoyî
beramber nawçe kurdinşînekan û şaroçke
azade 'erebinşînekan berpadeken û carêkî dîke le mîsr hatneserşeqamî
milyonîy cemawerî raperrîw beramber desellatî îxwanekan, dezgey serbazîy dexenegerr û kudeta berpadeken, le herêmî kurdistanîşda paş narrezayetî û xopîşandanekanekanî
sallî 2005 û 2006, be harîkarîy
xudî tallebanî û nexşekêşîy emerîka û dezge sîxurrîye cîhanîyekan lejêr dêwcamey rêkixrawî komekker û (NGO) le nawçekeda, bo destemokirdnî bzûtnewey gorranixwazîy cemawerîy le herêmî kurdistanda, kompanyay wşe û lîstî benaw " gorran" qutdekenewe û herweha le sallyadî 17î şubatda, bekrêgîrawanî dezgey zanyarîy û parastin dekewne xoamadekirdin bo destemokirdnî her hatnewemeydanêkî cemawerîy û dexwazn wek 3î culay 2013 le mîsr, xoyan bo lebarbirdnî
hatnewemeydanî cemawer, destipêşkerîy bken. Eme ew taktîke
nwêyeye ke serleşkranî nezmî kon "nwê"î sermayedarîy le êstada penayan bo birduwe
û deygirneber û serkewtin û
paşekşêpêkirdnî weha
taktîkêkî cîhanîş, tenya be çonyetî kardanewey xebatkaranî bzûtnewe komellayetîyekanewe peyweste; be dje taktîkî rewtî djetewijmewe
peyweste û eger be wiryayyewe letekîda mamellenekrêt û le xebatî rojaney cemawerîyda zemîney komellayetîy bo pûçellkirdnewey lebarnekrêt, ewa zorêk le hewllekan be qazancî parastin û manewey sîstemî mşexorîy û serwerîy çînayetî tewawdebin, herwek çon ta êsta
le tunis û mîsr û lîbya û surye û 'îraq be herêmî kurdistanîşewe le qazancî ramyarîyekanî nîolîbralîzm û pelhawîştne abûrîyekanî bazarazad tewawbuwe .