دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

پارچە شیعری ژماره‌ ٦٢

بەهاری بێ گەشە

 

 

وا بەهار هات و بەڵام بولبولی دڵ بێ نەشەیە

خونچە پێناکەنێ، کۆرپەی نەتەوە بێ گەشەیە

کۆتر و قومری، قەل و داڵ، ڕێکی بە جەم چوونەوە ژوور

سارد و سەرمایە وڵات، چۆڵە؛ جیهان، بێ خشەیە

کەوی کێوی وەڕەزن، چونکە نەبوو شین کەژ وکۆ

پێی نەماوە گوڕە، بێ کەیفە، لە پاشەکشەیە

پیرەگامێش لە لەوەڕ کەوتووە، هەڵدێتەوە ژوور

موبتەلای دەردی گران و سەدەمەی خش خشەیە

          هەرکەسێ خۆشە دڵی، کاکی 'ئیمامی' بە خودا،‌‌

          پاکی فێڵە و تەڵەکە، ڕێکی درۆیە و فشەیە!‌‌‌

                                             (قاقڵاوا، ١٣٤٧ ی هه‌تاوی)

 لاپەڕە ٢٢٦ ی چاپی جه‌عفه‌ر و‌ ٩٦ ی چاپی ئه‌نیسی‌

 

عینوانی شیعره‌که‌ له‌ چاپی جەعفەر دا 'بەهاری ناخۆش' ە، کە بە وەرگرتنی دوو وشەی سەرەتا و کۆتایی فەردی مەتلەع، چەمکێکی نوێی دروست کردووە و کردوویەتە عینوان. دیارە شاعیر خۆی عینوانی بۆ شیعرەکان دانەناوە و ئەنیسی و جەعفەر بە سەلیقەی خۆیان کارەکەیان بەڕێوە بردووە. من نامەوێ شێوازێکی سێهەمیش بدەم بە عینوانەکان و هەر بۆیەش لە هەموو دیوانەکەدا بە گشتی شێوازەکەی چاپی جەعفەر ڕەچاو دەکەم و تەنیا هەندێک جار وەک ئەوەی ئێستا یەکەمیانم هەڵبژاردووە کە پێم جوانتر بوو و لە خودی شیعرەکەش وەرگیرابوو.

 

لە شیعرەکەدا وەسفی سروشت کراوە و بەهارێک کە، دیارە لەبەر سارد و سەرما، ناخۆش و بێ نەشە بووە. ئەگەرێک ئەوەیە کە شیعرەکە تەوسیفی بێت و ئاوات لە ژێر کارتێکەریی شیعرە ناسراوەکەی سەیفولقوزاتدا هۆندبێتەوە[1] و لە سەرما وسۆڵی زستانی ئەو ساڵە و درەنگ کەوتنی بەهاردوابێت؛ ئەگەرێکی دیکەش ئەوەیە شیعرەکە بە شیعری تەمسیلی بزانین و بڵێین ئەو ساڵی ١٣٤٧ ی هەتاوییە لووتکەی کێشە و ناکۆکیی نێوان ئەندامان و ڕێبەرانی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران بوو، کە گەیشتە ئەنجامی لێک ترازان و جیابوونەوەی هەندێک لە ئەندامانی کومیتەی ناوەندی و پێشمەرگەی ئاسایی لە بەژنی سەرەکیی حزب و پێک هێنانی کومیتەی شۆڕشگێر، ئینجا کەوتنە ناو مەنگەنەی ساواکی ئێرانی لە لایەک و پاراستنی پارتی دیموکراتی کوردستان لە لایەکیتر و شەهید بوونیان. دەزانین سەید کامیل خۆیشی بۆ ماوەیەک ئەندامی شانازیی کومیتەی ناوەندیی هەمان حزب بوو.

 

ئەوەی کە ئەگەری دووهەم بەهێز دەکات چەند خاڵێکە:

1.                        دەڵێ: "کۆرپەی نەتەوە بێ گەشەیە"، کە نابێ چەمکی نەتەوە بە خۆڕایی و بێ ئامانج هاتبێتە ناو شیعرەکەوە؛

2.                        فەردی تەقتیع کە تێیدا دڵخۆشیی خەڵک بە شتێکی دەسکرد و ناڕاست دەزانێت، واتە دەیەوێت بڵێت ژیانی خەڵک تاڵە و بۆ ئەوە نابێ دڵخۆش بن، ئەگەریش دڵخۆشن، پاکی فێڵ و تەلەکە و درۆ و فشەیە دەیکەن، دەنا چۆن دەبێ لە هەل و مەرجێکی وا ناخۆشدا ئەوان دڵخۆش بن!

3.                        ئەگەر لەگەڵ ئەگەری دووهەمدا بین، ئەوا بۆی هەیە بتوانین کۆتر و قومری و کەوی کێویش بە تەمسیلی پێشمەرگە بزانین.

 

بەڵام لە لایەکی دیکەوە، ئەستەمە شاعیر پێشمەرگەی بە قەل و داڵ شوبهاندبێت و هەر بە گشتیش شاعیرێکی وەک ئاوات کە خاوەن بیروباوەڕی سیاسی بووە، پێویست ناکات لە هەموو وشە و ڕستە و فەردێکدا ئەو بەرپرسیایەتییە بخاتە ڕوو. مرۆڤی سیاسیش دەکرێ وەک خەڵکی ئاسایی ڕقی لە سەرما وسۆڵی زستان ببێتەوە و بەهاری پێ خۆش بێت و چەپۆکێک لەویان بنێت و بەخێرهاتنی ئەمیان بکات!

 

چەند وشە و عیبارەی ناو شیعرەکە:

 

ڕێکی، هەمووی

 

بە جەم، پێکەوە بە سەر یەکەوە

 

وەڕەز، بێزار

 

پێی نەماوە گوڕە؛ بێ کەیفە؛ لە پاشەکشەیە: هەرسێک دەگەڕێنەوە بۆ کەوی کێوی

 

گامێش، کەڵی مێ، یان بوفالۆی مێ، لە دەشتایی و سەر چۆم و لێڕەوار دەژین و جاران لە موکریان گەلێک زۆر بوون.

 

موبتەلا، عەرەبییە بە واتای تووش بوو

 

سەدەمە یان صدمە، عەرەبییە بە واتای زیان پێگەیشتوویی

 

خش خشە، نەخۆشییەکی ئاژەڵە

 

به‌حری عه‌رووزیی شیعره‌که‌:

رمل مثمن مخبون محذوف: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن


 

[1] . شیعرەکەی نەمر سەیفولقوزات بەم فەردە دەست پێدەکات:

عەزیز ئارەزووت زۆری بۆ هێنام / فرمێسکم سوور بوو، زەردی ڕووی لێنام... ئینجا باسی سەخڵەت بوونی زستانی ئەو ساڵە دەکات.