دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

 شیعری ژمارە ٢٠٠

سۆزی دەروون

 

 

ئەی سۆزی دەروونی پڕ لەئێشم!

نۆمانگە کە دووری تۆ دەکێشم                                                                                                                    
دەرمانی هەموو برینەکانی
تیماری دڵی به‌ئێش و ژانی

داغانه ،ئەوەندی دیوه مەینەت
جەرگیشی به سیخی خەم بووه لەت

ناڵەت که نەگا به گوێچکەیی کەس
قازانجی له ڕێ نییه، ئیتر بەس!

با بەس بێ، نەماوه حاڵ‌وباڵم
موددێکه به سۆزی تۆ دەناڵم

تۆ ئەی دڵی لەت‌لەت و بریندار!
ماڵ‌کاوڵ و هەڵوەدا و بێزار!

چەنده به‌پەرۆش و چەند کڵۆڵی!
چەند مات و فەقیر و خەم‌به‌کۆڵی!

ماوێکی وچان بده و بزانە
ئەو خالیقی عەرز و ئاسمانە

چۆن دەرکی ڕەحم دەکاتەوه لێت
چۆن لاشی دەبا چقڵ له سەر ڕێت

ئەو کاته دەزانی زولجەلالە
خاوه‌ن دەسەڵاتی بێ‌میسالە

پاش ئەو هەموو کۆسپه، جێژنی نەورۆز
نەورۆزێ که بۆ مه بێته پیرۆز

دەتوانێ له چاڵی قووڵی زیندان
بێنێته دەرێ گوڵێکی شادان

"کامیل" ئەوه تۆ و بەهاری شادی!
با نەمری، نەڕۆی به نامرادی

                        قاقڵاوا، ١٣٥١ی هەتاوی

(لاپەڕە ١٩٤ و ١٩٥ ی چاپی ئەنیسی و ٣٢٢ و ٣٢٣ ی چاپی جەعفەر)

__________________________________________

عینوانی شیعرەکە لە هەردوو چاپدا وەک یەکە.

شیعرەکە ڕووی لە کەسێکە بەڵام کێ؟ ڕوون نییە و لە هیچکام لە دیوانەکانیشدا ئاماژەی پێ نەکراوە. ئەو کەسەی نۆ مانگە لە زینداندایە و ئاوات تاسەی دەکێشێت کێیە؟ ئایا کوڕەکەیەتی؟ دۆستێک و هاو مەڕامێکیەتی؟ لە شیعرەکە دەرناکەوێت و منیش نازانمڕوون کردنەوەی ئەو لایەنە شەخسی و بنەماەییە ئەرکی سەرشانی کەسانی وەک ئاغا سەید جەعفەرە. بەڵام ئەو کەسە هەرچی و هەرکەس هەیە، گەلێک لە ئاوات نزیکە و "دەرمانی هەموو برینەکان"یەتی. ئەسڵەن، ئایا خودی شاعیر نییە؟

هەرچۆنێک بێت، شاعیر دوای شەرح و ڕوونکردنەوەی داغ و دەرد و خەم و خەفەتی لەو دوورییە، پەنا دەباتە بەر خودا و لەبەر ناچاری، لە فەردی هەشتەم بە دواوە، بە دڵی خۆی دەڵێت سەبری هەبێت تاوەکوو "خالیقی عەرز و ئاسمان" دەرکی ڕەحم دەکاتەوە و ئەویش لە دوای ئەو هەموو کۆسپە (کامە کۆسپ؟) لە جێژنی نەورۆزی پیرۆزدا لە چاڵی قووڵی زیندان بێتە دەرێ.

هێنانی ناوی نەورۆزیش لە شیعرەکەدا جێگەی وردبوونەوەیە. ئایا ئاوات دەیەوێت ئەو کەسەی وا لە زیندانە، لە نەورۆز واتە ٢١ی مارچدا ئازاد بکرێت؟ یان شاعیر نەورۆزی وەک سەرەتای بەهار هێناوە کە نەفەسی وەرزەکە گوڵ لە زەوی دەڕوێنێت؟ ئەگەر نیاز نەورۆزی ڕاستەقینە بێت، پرسیار ئەوەیە ئایا ئەو کەسەی لە زیندانە لەو ڕۆژەدا ماوەی زیندانی تەواو دەبێت و ئازاددەبێت یان شاعیر چاوەڕوانە بە بۆنەی نەورۆزەوە بکەوێتە بەر لێبووردنی شا و ئازاد بکرێت؟ لەبەر ئەوەی لە سەردەمی شادا بە بۆنەی نەورۆزەوە هەندێک زیندانی ئازاد دەکران کە دەیانگوت وەبەر 'عەفوی ملوکانە' کەوتوون. دیارە ئەو کەسانە هەموو یان زوربەی زۆریان زیندانی ئاسایی بوون نەک سیاسی بەڵام جاروبارە تاک و تەرایەک پەشیمان بووی سیاسی یان کەسانێکیشیان لەگەڵ دەخرا کە بنەماڵە و خزمانی دەست ڕۆیشتوو و لە حکوومەت نزیک بوون؛ کەسانی وا باوەڕناکەم لە بنەماڵەی ئاواتدا بووبێتن. من وەڵامێکم بۆ ئەو پرسیارانە نییە و ناتوانم پەیوەندییەکان دیاری بکەم، بەڵام ئەگەر مەسەلەی لێبووردنەکە ڕاست بێت، لە باری سیاسییەوە لەسەر شاعیر دەکەوێت. 

بلوێر: شمشاڵ

داغانە: بەدبەختانە، بەداخەوە

سیخ: شیش

لەڕێ: لە سەر ڕێگا

سۆز: لێرەدا وێدەچێت سووتان بێت.

هەڵوەدا: ئاوارە

بەپەرۆشەوە بوون: خەمی شتێک و کەسێک خواردن

کڵۆڵ: داماو

خەم بەکۆڵ: تەرکیبێکی جوانە. مامە خەمە!

وچان: پشوو

چقڵ: دڕوو، کۆسپ

زولجەلال: عەرەبییە خاون گەورەیی

بێ میسال: بێ هاوتا


بەحری عەرووزیی شیعرەکە:

هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف: مفعول مفاعلن فعولن

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de