دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

 شیعری ژمارە ١٥١

مەحشەر

 

 

 

خاڵی نوستوو! هەستە، بەستە؛ ئێستە ڕۆژی مردنە!

کاتی لێک جیابوونەوەی چاکە و خراپەکردنە[1]  

گوێت له دەنگی نەفخی سووره، لێ‌دەدا، ئاگات دەکا
پێت دەڵێ حەشره، له ترسان شێری نەڕ هەروەک ژنە

چاوەڕێ بن، وا تەرازووی خێر و شەڕ هاتۆته گۆڕ
سەگ به حاڵی ئەو کەسەی خێری بە قەد خێری منە!
[2]

باڵی ئاڵای کێیه ئەودەم سەدهەزار چاک و خراپ
دەچته ژێر سایەی، لەوێ‌دا چاوەڕێی لێبووردنە

ئەحمەدی موختاره، شیرین سواره، ئەو سەردارەیە
ڕووی له هەرکەس بوو، لەوێ‌دا کاروباری ڕۆشنە

ئەی "شفیع‌المذنبین"! دەستی من و داوێنی تۆ
دێمه ژێر ئاڵات و ڕێم ‌که، گەرچی ئیحسانم ونە

وەک دەڵێن ئەمنیش له نەسلی پاکی تۆم، ئەمما ئەمن
ڕووڕەش و خاوەن گوناهم، کارم ئارەق ‌ڕشتنە

          ئاگری دۆزەخ نەبێ، ناتوێتەوه ئەو ماڕزە
          لێی‌گەڕێ بتوێتەوه، با ساف بێ هەروەک ئاینە

                                    زەنبیل، 1316ی هەتاوی                                                                                                                                                                                                            

(لاپەڕە ١١ و ١٢ ی چاپی ئەنیسی و ٢٠٤ ی چاپی جەعفەر)

_____________________________________________ 

عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا "ئارەق ڕشتن"ە، کە لە دێڕی حەوتەمی غەزەلەکە وەرگیراوە. مەحشەریش ناوەرۆکی سەرجەمی شیعرەکەیە.

ئەم غەزەلە، تەنیا یەک ساڵ دوای غەزەلی پێشوو (پاشای بەهار، ژمارە ١٥٠) گوتراوە، بەڵام لەباری ناوەرۆکەوە وەک ئەوە دەچێت کە پەنجا ساڵ دواتر و لە سەردەمی پیری و پەککەوتوویی کەسێکی ئیمانداردا گوترابێت! ئەویان دونیایەکی پڕ لە شادی و خۆشی دەهێنایە بەردەم خوێنەر بەڵام ئەمیان نەفخی سوور و حەشر و گوناه و تۆبە و ئاگری دۆزەخ  و پاڕانەوە بۆ لە گوناه خۆش بوون! ئەو جیاوازییانە ڕەنگە بکرێت بەم شێوەیە لێک بدرێتەوە کە ئاوات وەک مەلا و سەیدێکی شیخ زادە، کە خۆیشی هەر بە شێخێک دەزانرا و دەستی ماچ دەکرا[3]، هەر لە لاویەتییەوە شێخ و مەلا و تۆبەکار بووە و بە چاویلکەی ئەو هەڵوێستە کۆمەڵایەتییەشەوە ڕوانیویەتە جیهان. بەڵام لە عەینی کاتدا عاشقە سروشت و دەشت و دەریش بووە و لە پەسندی بەهار و باغ و گوڵ و ئاودا شیعری گوتوون، وەک چۆن لە بەرانبەر هەل ومەرجی سیاسیی کوردستان و ناوچەکەشدا بەرپرس بووە؛ بەکورتی، ئاوات ئەگەر سۆفیش بووبێت، سۆفییەکی ویشکی ناو قابغی بەرتەنگی سۆفیایەتی نەبووە کە بێ خەبەر لە جیهان بێت و تەنیا 'حووئەڵڵا' بزانێت و بەس!

خاڵی نوستوو: ڕووی شاعیر لە خۆیەتی. بەڵام سەیر نییە کەسێک لە تەمەنی ٣٤ ساڵیدا بەخۆی بڵێت ئیتر ژیان بەسە و ئێستە ڕۆژی مردنتە؟ بنەمای ئەو بۆچوونە دەبێ ئەو دیاردەیە بێت کە پێی دەگوترێ سۆفیایەتی.

هەستە، بەستە و ئێستە: جیناسێکی ناتەویان لێ دروستکراوە.

نوستوو، هەستە، بەستە و ئێستە: تێیاندا مۆسیقای داخڵێی پیتی /ت/  دەگاتە گوێ.

لێک جیاکردنەوە...: ئاماژەیە بە دوای مردن و ڕۆژی حەشر.

نەفخی سوور: شەیپووری فریشتە ئیسڕافیل، کە بە گوێرەی ئیسلام، هەواڵی داهاتنی ڕۆژی قیامەت دەدات.

شێری نەڕ...: ئەوە ڕوانینێکی نابەجێیە بە ژێندردا. ئەمڕۆ ئەو چەشنە هەڵاواردن و جیاوازیدانانە ، کارێکی ناپەسندە و پێویستە هونەرمەد و دەست بە قەڵەمی کوردیش خۆی لێ بپارێزن. شاعیر ویستوویەتی بڵێ هەیبەت و ترسی ڕۆژی حەشر بە ڕادەیەک زۆرە کە شێری نێریش لێی دەترسێت و کز دەبێت، بەڵام ئەوەی لە قاڵبی بەراوردکاریی هێزی فیزیکیی شێر و ژندا دەربڕیوە، کە سەد بریا وای نەکردایە.

تەرازووی خێر و شەڕیش هەر بەشێکە لەو ئەفسانانەی وا هەڵبەستراون و بەگوێرەی ئەوان، دەبێ لە ڕۆژی قیامەتدا خودا بە قەپانێکەوە لە سەحرای شام دابنیشێت و یەکە یەکە کرداری ڕابردووی خەڵکەکە هەڵسەنگێنێت و بزانێ تای تەرازووی چاکە و خراپەی کێ قورسترە تا حەواڵەی بەهەشت یان جەهەننەمی بکات. ئەوانەی ئەو میتۆلۆژییانەیان خوڵقاندووە کۆپیی تەرازووی سەر دووکانی وردە فرۆش یان قەپانی قەپاندارێکیان داوەتە دەست خودا و ئەو شانۆیەیان پێک هێناوە، ئەوە هونەرێکی بەتەواوەتی سوورڕیئالیستییە و شاعیری ئێمەش هەمووی بە ڕاست وەرگرتووە.

گۆڕ: گۆڕایی، دەشتایی و زەوینی تەختی سەر بەرزایی چیا.

سەگ بەحاڵ بوون: ئاماژەیە بەو بەدبەختی و بێچارەییەی وا سەگ لە کۆمەڵگای ئێمەدا هەیەتی کە بریتی بێت لە بێ بەشبوون لە خێر و خۆشی و لێدران و دارکاری و دەرکران لە ماڵ و خەوتن لە کۆڵانان.

باڵی ئاڵا: ئاڵا، عەلەم، پەرچەم. ئاماژەیە بەو قسەیەی کە لە ڕۆژی حەشردا هەر پێغەمبەرێک ئاڵای خۆی بە دەستەوە دەگرێت و شوێنهەڵگرەکانی دەچنە ژێر عەلەمی ئەو؛ ئینجا پێغەمبەرەکە لە لای خودا بۆیان دەپاڕێتەوە بۆ ئەوەی لە گوناهیان خۆش بێت و نەیاننێرێتە جەهەننەم. ئەو شانۆیەش کارێکی هونەرییە و زیهنێکی هونەرمەند توانیویەتی بیخوڵقێنێت دەنا کامە دەشتە لەو دنیایەدا کە ملیاردەها خەڵکی هەزاران و هەزاران ساڵی تێدا کۆببێتەوە و چۆن لەوێ ئاڵای خۆیان بناسنەوە و بچنە ژێری و چۆن ئەو هەموو خەڵکە یەکەیەکە هەڵسەنگێنرێن و لێک جیا بکرێنەوە؟ ئەو حیکایەتانە تەنانەت لەگەڵ باوەڕ بە خودایەکی زانا و شارەزای ئەسڕاڕی مەخلووقدا یەک ناگرێتەوە. 

ئەحمەدی موختار: پێغەمبەری ئیسلامە. ئاماژەیە بەو ڕیوایەتەیە کە ئەگەر پێغەمبەری ئیسلام ڕێگە بە هەرکەسێک بدات  بچێتە ژێر عەلەمی، ئیتر ئەویش لای خودا شەفاعەتی بۆ دەکات و لە ئاگری جەهەننەم ڕزگاریی دەبێت. کاروباری ڕۆشنە، واتە ئەنجامی باشە و دەبرێتە بەهەشت.

باڵ: لایەن

شفیع المذنبین: شەفاعەتخوازی تاوانباران، پێغەمبەری ئیسلام.

ئیحسانم ونە: چاکەم دیار نییە، واتە چاکەم نەکردووە و ئەوی کردوومە هەموو هەر خراپە بووە.

نەسلی پاکی تۆ: ئاماژەیە بەوەی ئاوات سەید بووە و دەگوترێ سەیدیش ئەولادی پێغەمبەری ئیسلامن، هەربۆیەش پێی گوتراوە 'سەید کامیلی ئیمامی'. بەڵام ئەوەی جێگەی بیر لێکردنەوەیە ئەو بەشەیە وا گوتوویەتی: "وەک دەڵێن..." ئەو وەک دەڵێنە یانی چی؟ ئاوات کە مرۆڤێکی خوێندەوار بووە، دەبێ زانیبێتی ئەولادی پێغەمبەر دەبێ لە ڕەگەزی سامی بن و کەسێکی وەک ئەو کە ئاریایی، یان لە ڕەگەزی قەومە کۆنەکانی ناوچە وەک گۆتی و للۆبی و ماننایە، ناکرێ سەید و ئەولادی عەرەبێکیش بێت.

کارم ئارەق ڕشتنە: لە پەیوەندی وشە و عیبارەتی پێشتردایە کە دەڵێ من ڕووڕەش و خاوەن گوناهم، هەر بۆیەش خەجاڵەت دەکێشم. ئەو ئارەقە ئارەقی خەجاڵەتی و شەرمەزارییە.

ماڕز: لاسار، کەلـلە ڕەق و گوێ نەبیست.

ناتوێتەوە ئەو ماڕزە: کێیە ئەو ماڕزە؟ من جگە لە خودی شاعیر هەست ناکەم ئاماژەی بە کەسێکی دیکە تێدا بێت. ئاوات لە سەرکۆتەکردنی خۆیدا سنوور ناناسێت و بە هەموو شێوەیەک خۆی بچووک  دەکاتەوە و بە تاوانبار لە قەڵەم دەدات. لێرەدە دەڵێ کەسێکی وەک من کە گوێ نەبیست و لاسارم، بە هیچ ئاگرێک ناتوێمەوە و قاڵ نابم واتە پاک نابمەوە بە ئاگری جەهەننەم نەبێت، کەوابوو ئەی شفیع المذنبین، تکایە لە شەفاعەت کردنم دەست هەڵبگرە، با بکەومە جەهەننەمەوە بەڵکوو لەوێدا بتوێمەوە و لە ڕێگەی ئەو توانەوەیەوە ئاوێنەی دڵم ساف و بێگەردی لێ بێت. 

بەحری عەرووزیی شیعرەکە

رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن


 

[1]   چاپی ئەنیسی: چیاکردنەوەی

 

  [2]  چاپی ئەنیسی: بەقەت

 

[3]   ناسناوی 'کامیل شا' ی ئاواتیش هەر لەوەوە دێت.

 

 

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de