دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

پارچە شیعری ژمارە  ١١٣

وەکوو فەرهاد


 
 

به وتاری وەکوو قەند، تووتیی شەککەرشکەنم[1]
به چپەی خۆش و ورنگ، بولبولی باغ و چەمەنم

بێ‌موحابانه‌ و پەروا[1]
دەگەڕێم و دەگریم
شەمی هەر کۆڕم و پەروانەیی هەر ئەنجومەنم

گەنجی تەبعم که لە نێو کونجی دڵا دیوەتەوە
هەمه سەرمایه، شوکور خاوەنی بەیتولحەزەنم

له ژیان گەر نییه بەند دەستی شکاوم، چاوم
چاوەڕێی خوێندنی یاسین و بڕینی کەفەنم

وەکوو فەرهادی بە با چوو هەموو ڕەنج و کارم
بێستوونی خەمی دڵ هەر به موژان هەڵدەقەنم

          سەری خۆی ناوه "ئیمامی" وەکوو مەجنوونی هەژار
         
هەر دەڵێ شێتم و ئاوبردەیی دار و دەوەنم

 

کانی‌بەن، 1331ی هەتاوی

 

(لاپەڕە ٧٥ ی چاپی ئەنیسی و ١١٣ ی چاپی جەعفەر)


 

[1] چاپی ئەنیسی: بی موحابانەوە و پەروا (دەبێ هەلەی تایپ بێت).

____________________________

عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا 'ئاوبردەی دەوەن' ە و هەردوو عینوان لە ناوەرۆکی غەزەلەکە وەرگیراون.

غەزەلێکی ڕازاوە و جوانە. ئاوات لە سێ فەردی یەکەمی شیعرەکە بە خۆیدا هەڵدەڵێت - وەک گەلێک شاعیری دیکەش کە ئەو کارەیان کردووە. حافزی شیرازی لە شیعرێکدا دەڵێ: "شکرشکن شوند همە طوطیان هند/ زین قند پارسی کە بە بنگالە میرود" ئەو قەندی پارسییە شیعرەکانی خۆیەتی کە گەیشتوونەتە ئەوپەڕی ئێران و لە هیندستان خوێندوویاننەوە. ئاواتیش لەو سێ فەردەدا خۆی بە خاوەنی وتاری وەکوو قەند، خۆش چپە و دەنگ، بولبولی باغ و چەمەن، شەمی هەموو کۆڕ و پەروانەی هەموو ئەنجومەنێک و خاوەن سەرمایەی مرخی شاعیری ناودەبات.

بەڵام لە سێ فەردی کۆتایی غەزەلەکەدا دەگەڕێتەوە سەر حولـلەی مەرەسێ و باسەکەی جاری جاران، واتە ئەوەی وا لە زوربەی شیعرەکانیدا دەیخوێنینەوە: بێ هیوایی و چاوەڕێ بوونی مردن و بابەتی لەو چەشنە. ئەوە ڕاگەیاندنەکانی خۆین: دەستم لە ژیان بەند نییە، چاوم چاوەڕێی خوێندنی یاسین و بڕینی کفنە، هەموو ڕەنجم بەبا چووە، کێوی بێستوونی دڵم بە برژۆڵی چاو هەڵدەکەنم، وەک مەجنوون سەری خۆم ناوەتەوە و دەڵێم شێتم و ئاوبردەی دارودەوەنانم!

شەككەرشکەن: زاراوەیەکی فارسییە بە واتای کەسێکی قسە پاراو و زاراوە خۆش.

چپە: قسەکردن بە ئەسپایی.

ورنگ: گۆرانی گوتن بە ئەسپایی، کوردی ناوچەکە دەڵێن ورینگە ورینگ.

بێ موحابانە: بەبێ پەروایی، بوێرانە. لە باری ڕێزمانەوە، بێ موحابا سیفەتە و بێ موحابانە قەید.             

بێ موحابانە و پەروا: بێ موحابانە و بێ پەروا.

دەگەڕێم و دەگریم: جیناسی ناتەواویان پێ دروست کراوە.

شەمی هەر کۆڕم: 'هەر'  فارسییە و بە واتای 'هەموو'یە.هەموو کۆڕێک، هەموو ئەنجومەنێک.

کونج: گۆشە و کەنار، قوژبن. لە شیعرەکەدا ئاماژەیەکی بۆ کەلاوە و وێرانەش تێدایە.

گەنجی تەبعم...: شاعیر دڵی خۆی بە پەنا وپەسیو شوبهاندووە لەبەر ئەوەی لە ئەدەبی گەلانی ناوچەکەدا گەنج لە وێرانەدا دەدۆزرێتەوە.

هەمە سەرمایە: مەنزووری ئەبع و مرخی شاعیرییە کە هەیەتی.

خاوەنی بەیتولحەزەنم: بیت الحزان یان بیت الحزن ئاماژەیە بە ماڵێ یەعقووب پێغەمبەری بەنی ئیسڕائیل کە بە گوێرەی ڕیوایەت، لە چاوەڕوانیی یۆسفی کوڕیدا کوێر بوو و ماڵی لێ بوو بە هێلانەی خەم و خەفەت. بە ماڵی عاشقانی چاوەڕوانیش دەگوترێت. شاعیر لێرەدا دڵی خۆی وەک ماڵی خەم دەناسێنێت.

لە ژیان گەر نییە....: ئەگەر دەستی شکاوم لە ژیان بەند نییە، خۆ چاوم چاوەڕێی خوێندنی یاسین هەیە. واتە ژیانم گەر نەبێ، مردن بێ منەتە! سەبارەت بە وشەی "چاوم" ڕوونکردنەوەیەک پێویستە. لە چاپی جەعفەردا نیشانەیەکی سەرسووڕمانی بۆ دانراوە: چاوم! کە بە گوێرەی کاک جەعفەر، شاعیر لەو شوێنەدا ڕووی کردۆتە خوێنەر و وەک 'معترضە'یەک، گوتوویەتی چاوەکەم! ئەگەر دەستم لە ژیان کورتە، خۆ لای کەم  دەتوانم چاوەڕێی مردن و یاسین خوێندن بم. بەڵام من ئەوەم پێ لە شوێنی خۆیدا نییە و نازانم شەونم بەو تەمەنە کورتەی خۆیەوە کە چەند سەعاتێک زیاتر نییە، بۆچی خەمی تەمەنی ٧٠ و ٨٠ ساڵەی مرۆڤێک دەخوات!

بە بۆچوونی من، وەک لە چاپی ئەنیسیشدا هەر بەو شێوەیە هاتووە، پێویستێک بەو نیشانەی سەرسووڕمانە نییە و چاوم لە ڕاستیدا بەشێکە لە درێژەی قسەکانی شاعیر کە دەڵێ چاوم چاوەڕێی یاسین خوێندنە.

دیارە لێرەدا ئەو پرسیارە سەر هەڵدەدات کە ئەگەر وا بۆ مەسەلەکە بچین، ئەودەم "بڕینی کەفەنم" چۆن واتا دەکەینەوە. بە حیسابی چاپی جەعفەر، شاعیر دەڵێ چاوەڕوانی خوێندنی یاسین و بڕینی کەفەنم، کە ڕستەیەکی ئاسایی و بێ گرێ وگۆڵە. بەڵام لە بۆچوونەکەی مندا مەسەلە دەگۆڕێت. بە حیسابی من دەبێ شیعرەکە ئاوا بخوێنینەوە: چاوم چاوەڕێی خوێندنی یاسین و بڕینی کەفەنە بۆم. دیارە ئەو شێوازە خوێندنەوەیەی شیعرەکە دەتوانێ هەندێک کەس ڕازی نەکات. بەڵام من ئەوەیانم لەوی چاپی جەعفەر پێ باشترە باوەکوو بێ عەیبیش نەبێت!

فەرهادی، موژان، هەڵدەقەنم: ئەوانە بن لەهجەی مەهابادین. شاعیر گەلێک جار کەڵک لەو بن لەهجەیە وەردەگرێت- وەک چۆن کەلك لە بن لەهجەی سەقزیش وەردەگرێت.

سەری خۆی ناوە: واتە سەری خۆی ناوەتەوە. سەری داخستووە و دەڕوات و دەڵێ شێتم.

ئاوبردەیی دارودەوەنم: ئەو گیاوگژەم وا ئاو بردوومی و بە دارودەوەنی لێواری ڕووبارەکەوە گیرساومەتەوە.

بەحری عەرووزیی شیعرەکە:

رمل مثمن مخبون محذوف: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن

 

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de